FASILITEITE

Die idee van (en verlange na) ‘n biblioteek kom ook na vore in die korrespondensie, met vriende, van Ebel Hero Ebels, wie se stigting van die Willem de Zwijger Foundation (WdZ) – nou gekoppel aan die huidige Nederlandse Boekerij (NB – Nederlandse boekversameling) ) – het met sy dood tot stand gekom, soos hy in sy laaste testament en testament bepaal het. In sy laaste jare het hy meer as een keer aan sy vriend HL de Langen geskryf oor sy begeerte om naby “‘n goeie biblioteek” te gaan woon.

Maar die NB staan ook sentraal in die geskiedenis van die Algemeen Nederlands Verbond (ANV – Algemene Nederlandse Vereniging), hier in Kaapstad, waaruit die NB ontstaan het ondanks sy fisiese ligging in die SASNEV-gebou.

Dit was op 13 Junie 1913 dat die biblioteek, De Boekerij (boekversameling), met die naam Hollandsche Leeskamer (Nederlandse leeskamer) in Kaapstad gestig is, danksy ‘n subsidie van die ANV in Nederland. Oorspronklik, die
ANV (die Nederlandse tak) het boeke na die ANV Kaapstad-tak gestuur. Die Hollandsche Leeskamer was in die Afrikaanse Koffiehuis in die Groote Kerk-gebou in Kaapstad gehuisves.

In 1918 het die Leeskamer die eerste van gereelde finansiële bydraes van die Kaapse Provinsiale Administrasie ontvang. Sy naam het ook verander na die Openbare Hollandsch-Afrikaanse Boekerij en Leeskamer ANV (Publieke Nederlands-Afrikaans)
Boekversameling en Leeskamer).

Op 29 Augustus 1934 verhuis die biblioteek vir die volgende 32 jaar na Lilystraat 6 in Kaapstad, met die amptelike naam Openbare Afrikaans-Nederlandse Boekerij en Leeskamer (Openbare Afrikaans-Nederlandse Boekversameling en Leeskamer). Hierdie gebou is in 1965 gesloop, en die boeke is tydelik gestoor.

’n Jaar later, in 1966, het die biblioteek vir die volgende 16 jaar na die Waalburggebou in Kaapstad verhuis. Die huurkontrak het in 1982 verval en die boeke is weer tydelik gestoor. Maar in 1982 het die Van Ewijck-stigting begin om die biblioteek se huurgeld te subsidieer.

In 1983 verhuis die biblioteek na die Satbel Bulding in Groenpunt, Kaapstad, en dit het weer op 27 April 1984 vir die publiek geopen. In 1989 het die naam verander na die Nederlandse Boekerij-ANV (Nederlandse Boekversameling-ANV).

Aan die einde van 1982 het die subsidie wat vir ‘n aantal jare deur die Nederlandse regering betaal is, tot ‘n einde gekom toe die kultuurverdrag tussen Suid-Afrika en Nederland verval het. Finansiële ondersteuning is egter steeds ontvang van bronne soos die ZASM (Zuid-Afrikaanse Stichting Moederland – SA Foundation Motherland), Visser-Neerlandiafonds (fonds) en die Van Ewick-stigting in Kaapstad.

Maar van hier af was dit die Willem de Zwijger-stigting wat ‘n kardinale rol sou speel in die voortbestaan van die biblioteek, sedert sy besluit in 1991 om finansiële steun te verleen met die huur van die groter ruimte van die Satbelgebou. Die biblioteek sou nou ook die middelpunt van alle aktiwiteite van die ANV Kaapstad-tak word.

Die biblioteek funksioneer sedert 1913 onafhanklik, met sy eie bestuur.

In 1995 het die WdZ-stigting in oorleg met die ANV Kaapstad besluit om ‘n gebou te koop waarin ‘n volwaardige Nederland-Vlaandere-Afrikaanse kultuursentrum gehuisves word – wat ook die biblioteek sal huisves.

Sedert Augustus 1997 werk die biblioteek vanuit hierdie nuwe gebou in Pinelands, die resultaat van die vennootskap wat ooreengekom is tussen die Stichting Huis der Nederlande (tans werksaam as SASNEV), die Willem de Zwijger-stigting en die ANV Kaapstad-tak. Die doel was spesifiek om geskikte verblyf vir die ANV Boekerij te vind en om in die proses die bande tussen Nederland, Vlaandere en Suid-Afrika te versterk en uit te bou.

Dit is in hierdie gebou dat die biblioteek steeds ‘n sentrale rol speel om mense te verbind wat simpatiek is met die voortgesette bloei van die Nederlandse taal en kultuur – soos verwoord in die betekenis van die Groot Nederlandse Gedagte.

Eienaarskap van die ANV Boekerij, insluitend bronmateriaal, is in 1998, ingevolge ‘n permanente huurkontrak, aan SASNEV oorgedra.

Die huidige biblioteek is tot 2005 as ‘n integrale deel van die Huis der Nederlanden (nou SASNEV) bestuur. Die bestuur van die biblioteek is nou in die hande van die Vriende van die Nederlandse Bibliotheek Kaapstad (Vriende van die Nederlandse Biblioteek Kaapstad), onafhanklik van SASNEV.

Maar dit is SASNEV wat die grootste versameling Nederlandse hulpbronne in die suidelike halfrond huisves, met meer as 30 000 titels. Dit is die enigste toeganklike private Nederlandse biblioteek in Suid-Afrika waar ‘n boek in Nederlands geleen kan word.